V Fonte: vídeo da Fundación INGADA de Alberto Veleiro
Coñecementos de C. da Natureza e C. Sociais 5º/6º E.P.
lunes, 4 de septiembre de 2023
jueves, 25 de mayo de 2023
Tema 6 : A electricidade e magnetismo
Tema 6 : A electricidade e magnetismo
1.-A electricidade
1.1.- Electricidade estática
1.2.- Comportamentos dos corpos ante a electricidade
2.-A corrente eléctrica
2.1.- Os circuitos
Compoñentes dos circuitos
2.2.- Condutores e illantes
3.- Magnetismo
3.1.- Os imáns
3.2.- O magnetismo terrestre
4.- A electricidade e o magnetismo
5.- Aplicacións do electromagnetismo
Actividades para avaliar (antes do 13 de xuño):
Resumo-esquema da unidade. Palabras clave
Realiza un Visual thinking da unidade. Recorda: texto (palabras clave), iconos ou debuxos, a cor, e os conectores.
O uso do Visual Thinking require de práctica, se a barreira do "eu non sei debuxar" é moi alta é necesario comezar empregando únicamente texto, para ir engadindo posteriormente a iconografía (debuxos) e finalmente o a cor.
Recorda: práctica, práctica, e máis práctica é o camiño cara a excelencia!!.
Actividades do libro (para antes do 15 de xuño):
Páx: 120 da 24 a nº 31
Páx 126 da 1 ata a nº 9
Revisión de cadernos para a avaliación (ata o 14 de xuño)
domingo, 23 de abril de 2023
Liña Tempo S. XIX España
Aquí tedes unha liña do tempo das etapas e acontecementos da Historia de España no s. XIX.
Houbo numerosos cambios políticos (absolutismo-liberalismo) desde a chegada de Xosé Bonaparte ata os Borbóns coa monarquía moderada.
miércoles, 12 de abril de 2023
T7 Do Absolutismo ao Liberalismo. España no s. XIX
Antecedentes:
Revolución francesa de 1789, triunfo do Liberalismo (coas novas ideas da Ilustración).Gobernou en Francia, Napoleón Bonaparte (república e imperio).
Goberno en España: reis-monarcas e outras formas de goberno.
*Carlos IV, foi rei de España desde o 14 de decembro de 1788 até o 19 de marzo de 1808 cando, como consecuencia do golpe de Estado que pasou á historia como o motín de Aranjuez, abdicou en favor do seu fillo Fernando (sería posteriormente Fernando VII), príncipe de Asturias.
Era fillo e sucesor de Carlos III e da súa esposa María Amalia de Saxonia.
*Fernando VII de España, alcumado o "desexado",foi rei de España, fillo de Carlos IV.
O seu reinado, como sucedeu en boa parte de Europa, estivo marcado pola tensión entre o absolutismo herdado e defendido por el e as novas ideas liberais. De feito herdou un país dividido pola Guerra da Independencia (1808) e o fin do seu reinado deu paso a unha guerra civil, as chamadas Guerras Carlistas (1833).
En política exterior, o seu reinado caracterizouse polo inicio do proceso descolonizador (perda da maioría das colonias americanas) en América latina, que rematará a finais do século XIX.
Etapas do seu reinado:
-Sexenio absolutista (1814-1820)
-Trienio Liberal (1820-1823), non goberna Fernando VII, senón o coronel Riego). Invasión dos Cen Mil Fillos de San Luís, exército francés, para someter á España liberal e rexarcirse da derrota na Guerra de Independencia.
-Década Ominosa (ou II Restauración do Absolutismo) (1823-1833).
*Trienio Liberal ou Constitucional: 1820-23.Pronunciamento do coronel Riego, para acatar a Constitución de 1812, e convocar eleccións.
*Reinado de Isabel II (1833-1868)
-1ª etapa dende 1833-1840 Monarquía liberal coa Rexencia da súa nai Mª Cristina de Borbón.-2ª etapa dende 1841-1843. Regencia de Espartero.
***Constitución de 1837-Constitución 1845
-3ª etapa: reinado de Isabel II (1843-1868) ata o exilio (de Isabel II) en 1868. ***Revolución de 1868.
*Sexenio Democrático (ou revolucionario) dende (1868-1874).
-Goberno Provisional (1868-1871) de Serrano. Constitución de 1869 establecía unha monarquía constitucional.
-Reinado de Amadeu I de Savoia dende 18671-1873. Houbo a II guerra Carlista ( tamén chamada a III) en 1872 ata 1876 en oposición a los monárquicos afonsinos partidarios do fillo de Isabel II.
-I República (1873-1874) co pronunciamento do xeneral Martínez Campos.
*Restauración borbónica (monarquía moderada): 1875-1902 (realmente duraría ata 1931).
1ª etapa co reinado de Afonso XII (1874-1885) e asentada nos catro pilares: Rei, Cortes, Constitución e quenda (turno: alternancia pacífica entre dous partidos: conservadores (de Cánovas) e liberais (de Sagasta) a través do caciquismo ou "pucherazo")).Foi unha etapa de oligarquía,centralismo e onde a Iglesia gañou poder de novo.Partidos políticos, sindicatos ou ideoloxías por ex: PSOE (1879), Anarquismo, Socialismo,UXT, CNT,....
2ª etapa: Rexencia de María Cristina de Habsburgo (1885-1902) ata que o seu fillo, Afonso XIII, cumpre os 16 anos en 1902, e xura a Constitución de 1876.
lunes, 6 de febrero de 2023
Temporalización: Febreiro-Marzo
Esquema-guión do Tema: "A industrialización"
A Revolución agrícola e Industrial.
1.1.-Transformacións agrícolas
1.2.-O nacemento da industria
1.3.-O crecemento da poboación.
-A revolución dos transportes
2.-Como era o traballo nas fábricas
3.-Una nova organización económica e social.
3.1.-A sociedade de clases
3.2.-O capitalismo
3.3.-As novas ideas sociais
4.-Unha cidade industrial
5.-A industrialización española
5.1.-Unha débil industrialización
-Unha industrialización en Galicia.
5.2.-O crecemento da poboación.
5.3.-O mantenemento da sociedade tradicional.
6.Arte e cultura s.XVIII-XIX
6.1-O século de ferro e o aceiro
6.2.-A fotografía e o cine.
Planteamiento: (tratamento e tarefas-actividades tipo)
-Facemos memoria, chuvia de ideas (etapas da Historia).
-Visionado trailer da película "Oliver Twist" ( veremos o film en inglés tamén, proxecto interdisciplinar)
-Infografía, imaxe ou liña do tempo para situarnos.
-Características económicas, sociais e políticas da Idade Media e Moderna (liñas xerais).
-Investigamos un pouco.
-Realizamos un visual thinking sobre este periodo (revolución agrícola e indutrial, páxs: 92-95). Cartolina ou folla A4.
-Visualización videos. Reflexión grupal.
-Visionado da película de Oliver Twist en inglés (proxecto interdisciplinar) e cumplimentado dunha ficha sobre ela.
Palabras clave: revolución agrícola, revolución industrial, excedentes, máquina vapor, burguesía, capitalismo, clase obreira, ferrocarril, millo e pataca (novos cultivos), rotación cultivos, barbeito, máquina de vapor, éxodo rural, James Watt,
Introdución:
A Revolución Agrícola, se dí tamén, que foi unha evolución rápida nos métodos de cultivo, que conlevou o gran incremento da productividade agrícola.
Tamén é o período no que se asentan e popularizan novas forraxeiras e outros cultivos procedentes de América (millo e pataca entre eles) que inflúe neste proceso.
Describe tamén un período de desenrolo agrícola en Gran Bretaña que abarca desde o século XVIII ata mediados do S. XIX, período durante o cal existíu un incremento moi alto da productividade agrícola, do rendemento e da producción total. Estes feitos provocaron un aumento da población sen precedentes, liberando do campo a un significante porcentaxe da población, que constituíu a man de obra da Revolución Industrial.
1.-A revolución agrícola e industrial
Desde finais do século XVIII, unha serie de innovacións científicas e técnicas transformaron a agricultura e propiciaron o nacemento da industria moderna. Este conxunto de transformacións constitúen a revolución agrícola e industrial.
1.1.-As transformacións agrícolas
Novas técnicas e novos cultivos (aforro de man de obra e mellora e aumenta a produción de alimentos.Entre elas:
-Inicio da rotación de cultivos (sistema barbeito+cultivo de plantas forraxeiras ou legumes)
-Introdución uso de fertilizantes (mellora a produtividade)
-Cultivos de América xeneralizanse: millo, pataca,
-Novas máquinas para: arar, sementar, segar, mallar,...
1.2.- O nacemento da industria
Pasamos da forza do ser humano e animal o da natureza (vento, auga) a finais do S. XVIII, a invención da máquina de vapor (carbón coma combustible principal), movía máquinas coa forza do vapor de auga. Grazas a isto se produciron gran cantidade de bens coas novas fontes de enerxía (chámase insdustrialización).
-Novos transportes grazas a máquina de vapor: o ferrocarril (vías, estacións..)
1.3.- O crecemento da poboación
Grazas a mellor alimentación permitíu o aumento da poboación. Os nacementos superaron as defuncións. Houbo éxodo rural cara as cidades (búsqueda de traballo) que creceron.
2.-Unha nova organización económica e social.
-O capitalismo: novo sistema económico-social baseado na produción, no libre comercio ou mercado e industria e nos bens privados (capital, diñeiro: medio polo cal se poden obter bens materiais, pagar polo traballo,...) para adquirir lucro.
-Nova organización social. Nova sociedade de clases: A burguesía e a clase obrera (obreiros).Prodúcese novas desigualdades sociais e xurden novas organizacións obreiras: sindicatos e os partidos socialistas (critican o capitalismo e defenden un sistema baseado na igualdade social (revolución para por fin o capitalismo e implantar unha nova sociedade sin clases sociais (socialismo)).
3.-As cidades industriais. Características: novas actividades económicas e industriais, fábricas, comercio, finanzas, (bancos) transportes....Novos barrios, mellora de infraestructuras (ilumninación, sumidoiros, pavimento. Novos transportes (ferrocarril, tranvías, e o metro).Novos entretenementos (teatros, casinos, cafés, salóns de baile..)
4.-A industrialización española: foi débil, con retraso e lenta.Xa que a terra seguía en mans de poucos e grandes propietarios (nobles e burgueses).A xente seguía adicada a agricultura.Excepto no País Vasco (finais do XIX coa industria siderúrxica) e Cataluña coa industria textil a partires de 1830, e as minas de carbón de Asturias.
-A industrialización en Galicia.Cambios a final do s.XIX e comezos do s.XX na tradicional industria pesqueira. Pásase das salgaduras á industria conservera que xerou outras modificacións en outros sectores (barcos, portos,..).
-Crecemento da poboación no s.XIX, menor ca en Europa polo lento proceso de industrialización, agricultura atrasada,alimentación deficiente, e expansión de enfermidades.Éxodo rural.
-Mantenemento da sociedade tradicional (nobreza).Nova burguesía agraria e industrial.Maioría poboación campesiña e nº obreiros son escasos excepto en Cataluña e País Vasco.
Século do Ferro e do Aceiro (e vidro): arte (enxeñeiros, arquitectos, novos edificios, a fotografía, o cinematógrafo (o cine)
Arte e cultura. Expresións artísticas.
O cine:xurde a finais do s.XIX. (Aproveitaremos este arte para tratar o tema)
A través do cine estudaremos esta etapa da historia, cos fragmentos do film Oliver Twist da novela de Charles Dickens, que reflexa e recolle dun xeito veraz o traballo infantil, as miserias, a delincuencia, o comezo da industrialización, da migración do campo a cidade, en definitiva a Inglaterra victoriana.Actividades e tarefas:
1.-Guión da unidade
2.-Liña do tempo da Hª e da Hª Contemporánea. En papel, caderno ou dixitalmente
3.-Esquema da unidade. Resumo. (Non esquecer as palabras clave).
4.-Visual thinking da revolución agrícola e industrial das páxs: 92 a 95. (Xa explicado e feito na aula e senón mira o que é e coma se fai neste vídeo: youtu.be/YP3pkm3RIbE )
5.-Pirámide da sociedade (Fai un debuxo cos estratos da sociedade do S XVIII-XIX)
6.-Opcional: facer un vídeo explicativo da arte e cultura ou da revolución industrial (ex: con móbil, ou apps coma Powtoon).
Pirámide da sociedade SXVIII-XIX
martes, 31 de enero de 2023
Tema 5 " A empresa e o traballo"
Temporalización: febreiro-primeiros de marzo 2023.
A) Cuestionario previo e final (KPSI) (Socrative ou outra ferramenta)
B) Guión e esquema-resumo (coas ferramentas vistas, ou no caderno) (ata o 25/02)
C) Copiar imaxes páxs: 76-77-79-80.
C) Anuncio publicitario (equipo cooperativo ou individualmente).Debedes ver a rúbrica para saber como facer, guón, estructura, etc. Está na cortiza da aula.
Tema 5 A empresa e o traballo (guión)
1.-O diñeiro
1.1.-Os ingresos: gasto e aforro
1.2.-As formas de pagamento
2.-As empresas
2.1.-Tipos de empresa
2.2.-A organización empresarial
3.-A publicidade
3.1.-Estratexias publicitarias
Hai moitos anos existia o troco, intercambio de produtos. O diñeiro pon prezo aos produtos. É o conxunto de billetes e moedas que se empregan como medio de pago legal.
1.1.-Os ingresos: gasto e aforro
O diñeiro obtense a cambio dun traballo, da venda de produtos e servizos ou a partir dun préstamo. O conxunto de todo isto forma parte dos ingresos.
O diñeiro podemos gastalo, aforralo ou investilo. ( nos apuntamentos copiar imaxe da páx. 76, distribución dos ingresos)
Ingresos: cantidade de diñeiro que se gaña regularmente por algún concepto. Utilízase para: gasto, aforro e/ou investimento.
Gasto: diñeiro que se emprega para comprar algo ou satisfacer necesidades e desexos.
Aforro: diñeiro que se garda ou reserva para unha necesidade futura.
Investimento: diñeiro que se arrisca en algo coa esperanza de obter un beneficio.
1.2.- As formas de pagamento
O diñeiro é un medio de pagamento que permite o intercambio ou troco de mercadorías e servizos. Existen diferentes mecanismos de pago:
-Diñeiro en efectivo: moedas e billetes
-Tarxeta bancaria: ferramenta magnética que permite pagar sin levar diñeiro en efectivo (de crédito ou débito*).
-Cheque bancario: documento de pago, unha peroa con conta nun banco, ordea o pago.
-Pagamento electrónico: operación de pago por internet.
Importante: planificar, gastar o que se precise (necesidades), e aforrar (para máis adiante).
O orzamento persoal é unha ferramenta que organiza o diñeiro disponible. Existen tamén, apps para levar o control e planificación.
2.-As empresas
Todos os bens e servizos que consumimos son o resultado das actividades económicas xeradas polas empresas e o traballo humano.
2.1.-A empresa é unha organización que fabrica produtos e/ou ofrece servizos (supermercado, restaurante, cine,..) a cambio dun beneficio económico.Para iso necesitan recursos materiais (materias primas e ferramentas), humanos (persoas) e financieiros (diñeiro).
Existen outras organizacións (fundacións) cuxo principal obxectivo non é a obtención de diñeiro, senón facer un ben social.
2.2.-Tipos de empresas: criterios de clasificación
a) Sector económico ao que pertencen:
Sector primario, secundario ou terciario.
b) O tamaño: nº de traballadores
-Microempresas (1 a 10 traballadores)
-Pequenas empresas (entre 10 e 50)
-Medianas empresas (50 e 250)
-Grandes empresas (máis de 250 traballadores).
2.3.-A organización empresarial
Existen segundo o tamaño, propiedade diferentes formas de organización.
-Unha persoa soa: dirixe todas as actividades e é o propietario do negocio.
-Varias persoas: organízanse en departamentos como : dirección, produción, marketing (dar a coñecer o produto ou servizo), comercial (vende), finanzas, recursos humanos.
3.-A publicidade
As empresas utilizan mensaxes publicitarios para vender, convencer dos beneficios dun produto ou servizo. Utilízanse os medios de comunicación para elo. Medios escrito, visual, auditivo, audiovisual,..). Os elementos son:
-O emisor é a empresa ou institución que transmite unha mensaxe para dar a coñecer un produto ou servizo
-A mensaxe é a información que se transmite. O elemento máis importante é o slogan, frase curta, con rima, apegadiza,...
-O destinatario é o conxunto de persoas ou empresas ás que vai dirixida a mensaxe.
3.1.-Estratexias publicitarias: debe captar a atención, impactar, espertar o desexo, para que o cliente o compre. Utilízanse diferentes técnicas: repetición, esaxeración dos beneficios do produto e a asociación da imaxe (personaxe, canción, sentimento..)
Tarefa a realizar individualmente ou equipo cooperativo online: (antes do 7 de marzo)
-Facer un anuncio publicitario sobre un produto ou servizo. (Debe incluir algún destes elementos: slogan, música ou canción, imaxe, texto, etc..
A estructura: 1.-Titular ou encabezamento, 2.-Mensaxe (corpo), 3.-eslogan e 4.-cerre/firma.
Ver a rúbrica na aula para ter orientacións sobre a avaliación (e do proceso).
miércoles, 14 de diciembre de 2022
Tema 4: Os sectores económicos
Tema 4: Os sectores económicos
No segundo trimestre abordaremos os seguintes tres temas:
Tema 5: "A empresa e o traballo" (febreiro)
Tema 6: "A industrialización". (marzo-abril)
Tema 4: "As actividades económicas"
1.-O sector primario en España e Galicia.
2.-O sector secundario en España e Galicia.
3.-O sector terciario en España e Galicia.
4.-As actividades económicas en Europa.
T4: As actividades económicas.
1.-O sector primario en España e Galicia.
Agrupa todos os traballos relacionados coa obtención de produtos da natureza (agricultura, gandaría e pesca) ou materias primas (minaría).
1.1.-A agricultura:
Moi mecanizada, novas técnicas e aparatos empregados coma (a rega automática, invernadoiros, os drons, colleitadoras, sistemas domóticos, control de plagas, o acolchado ou mulching, cultivos ecolóxicos, investigación e innovación sementes,....)
Tipos de cultivos:
-Secaño: cereais (trigo, cebada, avea, centeno), oliveira, viñedo, legumes (garavanzos, fabas..), amendoeiro,
-Regadío: hortalizas, cítricos, froiteiras, arroz, millo,...
1.2.-A gandaría:
Tipos de gando:
-Porcino, ovino, bovino, avícola, animais de granxa (coellos, galiñas, visóns,pavos, ..)
Modernizouse moito (tecnoloxía, pensos,..) e de forma intensiva.
1.3.-A pesca e a minaría:
Tipos:
-Pesca de altura (zona Atlántico, Pacífico,): pescada, atún, peixe sapo, peixe espada, bacallau,...
-Pesca de baixura (no Mediterráneo, Cantábrico, ou na costa de Galicia.). sardiñas, xarda, atún, luras, xurelo,...
Minaría: é escasa e pouco importante.Carbón, ferro, cobre, chumbo, e rochas como: granito, mármore, xeso, lousa,...
Localización en España do sector primario (onde):
España húmida (norte): predominan bosques, pastos, e a gandaría.
España interior: cultivos de cereais, vide, oliveira, hortalizas preto dos ríos. Gando ovino, porcino e bovino.
España mediterránea: terras de cereais, vide, oliveira, cítricos. Gando porcino e avícola.
Canarias: Regadíos no litoral, e secaño no interior. Produtivos os cultivos de invernadoiro. Gando as cabras.
2.-O sector secundario en España e Galicia.
Agrupa todas as industrias que se dedican á transformación dos produtos naturais.
2.1.-A industria en España: principais actividades industriais
-Industria alimentaria (conservas, galletas, doces,..)
-A siderúrxia (obtención de aceiro a partir do ferro) e a de produtos metálicos (ferramentas, pezas, maquinaria,..)
-A derivada do petróleo (pinturas, plásticos) e a química (medicamentos).
-A dos transportes (automóbiles, camións, pezas trens, avións,..).
2.2.-A construción: foi moi importante para outros sectores, servizos e empresas. Por ex: albaneis, arquitectos, carpinteiros, pintores, fontaneiros, electricistas,...
2.3.-A enerxía: as máis utilizadas son petróleo, gas natural, uranio, carbón, (fontes non renovables) e fontes renovables coma: a enerxía eólica, auga e enerxía solar.
Localización en España:
As zonas de meirande concentración industrial están en Cataluña, Comunidade Valenciana, Madrid, País Vasco,..
2.4.-O percorrido dun produto é:
-A extracción da materia prima
-A produción, a transformación (tecnoloxía e traballo humano)
-A comercialización (ata o consumidor, almacenaxe, distribución. transporte ata o comerciante, venda ao consumidor).
3.-O sector terciario en España e Galicia:
Chamado tamén dos servizos está formado polas actividades que non crean ningún produto, senón que lle prestan servizos a outras persoas (comercio, transporte, turismo, sanidade, educación),...
3.1.-A prestación de servizos (son sanidade, educación, servizos comunitarios, administracións : Estado, Comunidade, Concello,, finanzas, bancos, actividades culturais e deportivas,..)
3.2.-O comercio interior e exterior: grazas o desonvolvemento do transporte, a U. Europea,,,,
3.3.-O transporte: a mellora favoreceu desenvolvemento doutras actividades: turismo, comercio, industria,..Rede de estradas, ferrocarrís, transporte marítimo, aeroportos,...
3.4.-O turismo: España é un país turístico, atractivo de España polo clima, praias, gastronomía, cultura,...
En que traballa a poboación española?. Antes aclarar uns conceptos:
-Poboación activa: conxunto de persoas maiores de 16 e menores de 65 (67) que traballan ou buscan traballo remunerado.
-Poboación ocupada: é a que ten traballo remunerado.
-Poboación en paro: e a que busca un traballo remunerado pero non o atopa.
-Poboación non activa: a que non realiza un traballo remunerado por diversas causas (estudantes maiores de 16, persoas dedicadas ao fogar, persoas discapacitadas,etc..).
4.4.-As actividades económicas en Europa
1.-O sector primario: escaso peso na economía europea.
-Agricultura moi productiva, mecanizada: cereais, hortalizas, froitas..
-Gandaria: é intensiva no centro e norte de Europa, extensiva no sur.
-A pesca é unha actividade destacada en Europa debido a extensión da costa.
2.-O sector secundario: actividades industriais: Gran rexión industrial, tecnolóxico e moi avanzado. Moi variada. Produtos de alta tecnoloxía, siderúrxia, aeronaútica, química, automóbiles, electrónica,..
3.-Unha economía de servizos: e a que produce maior riqueza en Europa. Empresas, finanzas, comercio,...
No tema: "As actividades económicas" de Ciencias Sociais abordamos os sectores económicos e actividades, dende o sector primario ata o terciario ou sector servicios, vamos a ver un video para comprender mellor o proceso da fabricación dun producto dende a súa orixe, materia prima (sector primario), ata a súa comercialización (sector terciario), como chega finalmente ao consumidor, aos nosos fogares. Estade atentos!!.